Otwarcie wystawy Wielka Wojna nad Dolnym Sanem

Zapraszamy na wernisaż wystawy "Wielka Wojna nad Dolnym Sanem" już w najbliższą sobotę o godz. 17:00  w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli, ul. Sandomierska 1.

100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości to znakomita okazja, by przybliżyć wydarzenia, które bezpośrednio przyczyniły się do zrzucenia jarzma zaborców. Prezentowana wystawa koncentruje się wokół najistotniejszych wątków Wielkiej Wojny w regionie nadsańskim oraz losach jego mieszkańców w tym dramatycznym czasie. Podczas I wojny światowej zginęło ok. 10 mln żołnierzy różnych narodowości. Dla prawie czterech tysięcy z nich miejscem wiecznego spoczynku stały się cmentarze wojenne założone w widłach Wisły i Sanu bezpośrednio wskutek krwawych walk toczonych od Rozwadowa po Tarnobrzeg przez żołnierzy państw centralnych i Rosji. Po obu stronach tego światowego konfliktu w bratobójczej walce brali udział także Polacy, wcieleni do zaborczych armii. Zmobilizowanych z dawnego powiatu tarnobrzeskiego w wieku od 21 do 37 lat przydzielano głównie do 17 lub 40 pułku piechoty armii austro-węgierskiej stacjonujących w Rzeszowie. Ok. 200 ochotników z powiatu wstąpiło do Legionów Polskich.

Istotny fragment ekspozycji poświęcony będzie udziałowi mieszkańców Dolnego Nadsania w legionach i wsparciu, jakie otrzymywali od lokalnej społeczności. Na tę część wystawy złożą się przede wszystkim militaria, odznaczenia, druki ulotne, fotografie i biogramy legionistów. Istotnym elementem ekspozycji jest przybliżenie twórczości artystycznej legionów: pieśni i utworów poetyckich, które towarzyszyły żołnierzom w ich drodze do wolności i stały się swoistą kroniką bojów legionowych, a które weszły do kanonu twórczości patriotycznej.

Przypomnimy także dramatyczny przebieg działań militarnych. Od sierpnia do września 1914 region stał się miejscem koncentracji austro-węgierskiej 1 Armii przed ofensywą na Lublin, a później jej walk odwrotowych. Po raz drugi front zatrzymał się tu w okresie od 9 października do 3 listopada 1914 roku, kiedy doszło m.in. do zaciekłych walk pod Rozwadowem. Wreszcie ostatnie walki przetoczyły się tędy w czerwcu 1915 roku podczas tzw. odwojowania Galicji przez państwa centralne. W tej części ekspozycji zaprezentujemy typowe uzbrojenie piechura i kawalerzysty, broń strzelecką i białą obu stron konfliktu, jaką widzieli mieszkańcy regionu jesienią 1914 i latem 1915 roku. Historycznym artefaktom towarzyszyć będą materiały ilustracyjne, unikatowe fotografie zaprezentowane w formie tradycyjnej i cyfrowej. Istotnym elementem tej części wystawy jest blok prezentujący sylwetki mieszkańców Nadsania, poddanych monarchii habsburskiej zmobilizowanych i biorących udział w walkach na frontach I wojny. Narratorami tej początkowej fazy wojennych wydarzeń są trzy wyjątkowe postaci: gen. Tadeusz Jordan Rozwadowski, gen. Juliusz Bijak oraz malarz Wojciech Kossak. Decydującym kryterium tego wyboru narratorów była ich obecność w regionie nadsańskim w pierwszych tygodniach wojny oraz pozostawione przez nich opublikowane wspomnienia.

Po zakończeniu Wielkiej Wojny Dolne Nadsanie było wielkim pobojowiskiem. Wprowadzeniem do kolejnej części wystawy będą rysunki dokumentujące zrujnowane miejscowości: Rozwadów, Nisko, Ulanów i Rudnik nad Sanem. W 1918 roku wykonał je Stanisław Janowski malarz i legionista. Pewnym symbolicznym zwieńczeniem działań wojennych i niepodległościowych dążeń lokalnych działaczy stał się dzień 2 listopada 1918 roku. Wtedy to w nieistniejącej już dzisiaj wsi Brzóza (powiat stalowowolski) na granicy zaborów austriackiego i rosyjskiego mieszkańcy Radomyśla i okolicznych wsi obalili słupy graniczne symbole ponad wiekowego rozdarcia ziem polskich. Tablice z dwugłowymi orłami dawnych monarchii znajdą się na ekspozycji.

Na wystawie obecna będzie też tematyka najbardziej tragicznych pozostałości Wielkiej Wojny, licznych mogił i cmentarzy, które na stałe wpisały się w nadsański pejzaż. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się eksponaty pochodzące z prac archeologiczno-ekshumacyjnych prowadzonych w latach 2014–2017 na cmentarzach z czasów I wojny światowej w Zdziarach, Domostawie i Kłyżowie. Na ekspozycji zaprezentujemy tylko część z tego unikatowego zbioru. Będą to głównie fragmenty umundurowania, jak również drobne metalowe dewocjonalia. Wyjątkowymi znaleziskami są egzemplarze tzw. emblematów pułkowych oraz medale. Dodatkowo zostanie zaprezentowany materiał filmowy i fotograficzny dokumentujący przebieg prac archeologicznych i ekshumacyjnych w terenie.

Wystawie towarzyszy dedykowany program edukacyjny, który obejmuje lekcje muzealne i warsztaty plastyczne.

 

Czas trwania wystawy:

10 listopada 2018 – 10 lutego 2019

Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce prywatności.
Zaakceptuj