PRELEKCJE WYGŁOSZONE PODCZAS KONFERENCJI DOSTĘPNE ON-LINE.
Konferencja ma na celu zwrócenie uwagi na specyfikę dziedzictwa kulturowego Dolnego Nadsania (zwanego również mikroregioniem lub subregionem dolnosańskim), terenu przejściowego i niejednoznacznego, obszaru obejmującego miejscowości leżące po obu stronach rzeki San, w jej dolnym biegu, na obszarze dawnej Puszczy Sandomierskiej. To określenie pojawiło się po raz pierwszy w opracowaniach historyczno-regionalnych badacza ks. doc. dra hab. Wilhelma Gaja-Piotrowskiego, którego dorobek naukowy jest poświęcony historii i kulturze ludowej tych ziem. Dolne Nadsanie, zaliczane do obszaru kultury ludowej Lasowiaków, było obszarem krzyżowania się wielu elementów rodzimej kultury z wpływami sąsiedniej Lubelszczyzny oraz Sandomierszczyzny. Poczucie odrębności mieszkańców wsi leżących w dolinie Sanu i na obrzeżach dawnej puszczy od wsi lasowskich (lasowiackich) było odnotowywane podczas badań terenowych oraz w literaturze regionalnej. To budowanie tożsamości lokalnej opierało się również na antagonistycznych relacjach z ludnością zamieszkującą śródleśne wioski, odróżniającą się zwłaszcza ubiorem i gwarą. Współczesne badania prowadzone na tym terenie pozwalają na nowo przyjrzeć się temu obszarowi i jego dziedzictwu w obliczu współczesnych przemian społeczno-kulturowych, fali migracji i tworzenia się nowych osiedli niezintegrowanych ze społecznością lokalną.
Wobec powyższego widzimy potrzebę zebrania współczesnych wyników badań z różnych ośrodków naukowych, które zajmowały się w ostatnich dekadach badaniem kultury ludowej tego obszaru, tym bardziej, że specyfika regionu ulegała nieodwracalnym, gwałtownym przekształceniom wraz z rozwojem przemysłu i skokiem gospodarczym, jakie miały miejsce w XX w. w związku z budową COP-u i funkcjonowaniem Huty Stalowa Wola. Istotne staje się kompleksowe opracowanie wiedzy dotyczącej m.in. budownictwa, stroju ludowego, rzemiosł, ważnych ośrodków handlowych i niematerialnego dziedzictwa.
Do udziału w konferencji zaprosiliśmy naukowców, badaczy, muzealników zajmujących się tym mikroregionem. Mamy nadzieję, że będzie ona podsumowaniem zgromadzonej wiedzy specjalistycznej, do której odwoływać się chcą środowiska samorządowe, nauczyciele, inni zainteresowani tematyką kultury ludowej, m.in. koła gospodyń wiejskich czy zespoły ludowe. Chcemy podsumować i przeanalizować dotychczasowy stan badań, aby wspierać działania na rzecz autentyczności regionalnego dziedzictwa kulturowego.
PROGRAM KONFERENCJI
29 września (czwartek)
9.00–10.00
Rejestracja uczestników
10.00–10.10
Aneta Garanty, dyrektor Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Powitanie uczestników
Sesje wykładowe
SESJA I
Dolne Nadsanie. Perspektywa badawcza – prowadzenie dr hab. Mariola Tymochowicz
10.10–10.30
dr Jolanta Dragan, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej
Charakterystyka regionu etnograficznego Lasowiaków i jego zróżnicowanie
10.30–10.50
dr Kazimierz Jańczyk, Stalowa Wola
Wyodrębnienie i zakres badań Subregionu Dolnego Nadsania w opracowaniach ks. doc. dra hab. Wilhelma Gaja-Piotrowskiego
10.50–11.10
prof. dr hab. Kazimierz Ożóg, Uniwersytet Rzeszowski
Gwary Puszczy Sandomierskiej
11.10–11.30
dr hab. Katarzyna Smyk, prof. UMCS, UMCS w Lublinie
Identyfikacja zagrożeń wobec niematerialnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie tradycji Dolnego Nadsania
11.30–11.45
Dyskusja
11.45–12.00
Przerwa kawowa
SESJA II
Dolne Nadsanie w projektach badawczych – prowadzenie dr hab. Katarzyna Smyk
12.00–12.20
dr Dominik Porczyński, Uniwersytet Rzeszowski
Tradycje ludowe mikroregionu nadsańskiego z perspektywy współczesnych mieszkańców
12.20–12.40
dr Joachim Popek, Uniwersytet Rzeszowski
Historyczne spojrzenie na chłopskie służebności gruntowe i powstanie lasów gminnych w dominium Rozwadów
12.40–13.00
Patrycja Laskowska-Chyła, Uniwersytet Jagielloński
Dziedzictwo lasowiackie w kontekście konstruowania tożsamości postprzemysłowej
13.00–13.20
Elżbieta Skromak, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Tutaj stał mój dom. Przywracanie pamięci o nadsańskiej wsi Pławo
13.20–13.35
Dyskusja
13.35–14.35
Lunch
Sesja III
Materialne i niematerialne dziedzictwo Dolnego Nadsania – prowadzenie dr Jolanta Dragan
14.35–14.55
dr hab. Mariola Tymochowicz, Prof. UMCS, UMCS w Lublinie, Muzeum Narodowe w Lublinie
Dziedzictwo kulinarne subregionu Dolnego Nadsania
14.55–15.15
dr Izabela Stąpor, Uniwersytet Warszawski
Niematerialne dziedzictwo językowe Dolnego Nadsania w kompendium internetowym „Dialekty i gwary polskie”
15.15–15.35
Wojciech Dragan, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej
Tradycje gospodarskie i rzemieślnicze w Puszczy Sandomierskiej ze szczególnym uwzględnieniem terenu Dolnego Nadsania
15.35–15.55
dr Sylwester Łysiak, Uniwersytet Rzeszowski
Dolne Nadsanie muzycznie
15.55–16.15
Judyta Sos, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie
Dolne Nadsanie w zbiorach i Archiwum Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie
16.15–16.30
Dyskusja i podsumowanie sesji wykładowej
16.30–17.00
Degustacja potraw regionalnych, spotkanie z mistrzami kulinarnymi
Wydarzenie towarzyszące:
17.00
Otwarcie wystawy czasowej Nieznane – Zachowane. Reminiscencje etnograficzne Dolnego Nadsania
30 września (piątek)
Sesja warsztatowa
8.00–9.00
Rejestracja uczestników
9.00–9.15
Elżbieta Skromak, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Wprowadzenie do tematyki stroju ludowego Dolnego Nadsania
9.15–11.15
Anita Ryba, Spółdzielnia Socjalna „Łęgowianka”
Warsztaty z haftu
11.15–11.30
Przerwa kawowa
11.30–13.30
Renata Sendrowicz, „Renidzieło”
Warsztaty z koronki
13.30–14.00
Degustacja potraw regionalnych, spotkanie z mistrzami kulinarnymi
14.00–15.00
Beata Trybuła, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Pokaz warsztatowy inspirowany plastyką obrzędową regionu dolnosańskiego
15.00
Zakończenie konferencji
ORGANIZATOR
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
PATRONAT
PATRONAT MEDIALNY
